Dostępność cyfrowa przestaje być wyłącznie kwestią etyczną – dla wielu firm staje się coraz częściej wymogiem prawnym. Dzięki zapewnieniu dostępności swoich stron internetowych i aplikacji, przedsiębiorstwa mogą dotrzeć do szerszego grona odbiorców, w tym do osób ze szczególnymi potrzebami. Takie podejście sprzyja większej konkurencyjności, wspiera innowacyjność i pozytywnie wpływa na wizerunek marki. Firmy powinny więc zadbać o to, aby ich zasoby cyfrowe były dostępne dla wszystkich użytkowników, a jednocześnie być przygotowane na nowe przepisy, które niebawem wejdą w życie w całej Europie.

Aby sprawdzić, czy strona internetowa lub aplikacja spełnia wymogi dostępności, warto przeprowadzić audyt dostępności. Może on obejmować analizę kodu, testy z udziałem osób z osób ze szczególnymi potrzebami oraz użycie narzędzi automatycznych. Standardy takie jak WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) wskazują kluczowe zasady, które pozwalają ocenić, czy dany produkt jest przyjazny i dostępny dla szerokiego grona użytkowników.

Czym jest Europejski Akt o Dostępności (EAA)?

Europejski Akt o Dostępności (EAA – European Accessibility Act) to kluczowy dokument w Unii Europejskiej, który wprowadza wymogi dostępności dla wybranych produktów i usług oferowanych zarówno przez sektor publiczny, jak i prywatny. Oficjalna nazwa dokumentu to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 roku. Dyrektywa obejmuje produkty i usługi uznane za istotne dla codziennego funkcjonowania osób ze szczególnymi potrzebami. Dotyczy m.in. takich produktów jak komputery, smartfony, terminale płatnicze w sklepach, urządzenia do samoobsługowej odprawy oraz automaty biletowe, a także usług e-handlu czy bankowości detalicznej.

Celem Europejskiego Aktu o Dostępności jest ułatwienie dostępu do usług i produktów wszystkim obywatelom, niezależnie od ich sprawności. Dzięki takim regulacjom społeczeństwo staje się bardziej inkluzyjne, co przekłada się na poprawę jakości życia osób ze szczególnymi potrzebami, ale również na pozytywne zmiany dla całej populacji. Przykładem rozwiązań dostępnych, z których korzysta każdy, są programy czytające teksty, komendy głosowe w smartfonach czy napisy do filmów.

Polski Akt o Dostępności

26 kwietnia 2024 roku polski Sejm uchwalił ustawę o zapewnieniu dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, wdrażającą postanowienia Europejskiego Aktu o Dostępności. Nowa ustawa zacznie obowiązywać 28 czerwca 2025 roku, nakładając na polskie przedsiębiorstwa obowiązek oferowania produktów i usług zgodnych z przepisami dostępności.

Jest to przełomowy akt prawny, który przyznaje dostępności wymiar biznesowy – przepisy będą dotyczyć nie tylko instytucji publicznych, ale także prywatnych firm. Nowa ustawa wyznacza standardy, które podniosą poziom dostępności produktów i usług oferowanych na rynku, przyczyniając się do budowy bardziej przyjaznego środowiska dla wszystkich użytkowników.

Kim są osoby ze szczególnymi potrzebami?

Mówiąc o dostępności, najczęściej myślimy o osobach z niepełnosprawnościami. Jednak dostępność obejmuje znacznie szersze grono osób, które na co dzień zmagają się z różnymi barierami, zarówno trwałymi, jak i tymczasowymi. Na przykład mogą to być osoby z chwilowymi trudnościami, jak złamana ręka lub tymczasowe zaburzenia widzenia po wizycie u okulisty. W obszarze dostępności mieszczą się również potrzeby sytuacyjne, np. matki z wózkiem.

Dostępność cyfrowa dotyczy także osób neuroróżnorodnych, takich jak osoby z autyzmem, ADHD czy dysleksją, które mogą odbierać świat i przetwarzać informacje inaczej niż większość społeczeństwa. Z myślą o nich można projektować strony i aplikacje bardziej przyjazne dla różnych sposobów postrzegania i przetwarzania treści.

Jak sprawdzić, czy strona spełnia wymogi dostępności cyfrowej?

Przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian czy optymalizacji, zawsze warto zacząć od analizy stanu obecnego – podobnie jest w przypadku dostępności cyfrowej. Przeprowadzenie audytu strony internetowej to pierwszy i najważniejszy krok na drodze do wdrożenia pełnej dostępności.

Możesz oczywiście zlecić audyt specjalistom, ale zanim to zrobisz, warto przeprowadzić samodzielną ocenę. W ten sposób wyeliminujesz podstawowe błędy i zyskasz lepsze zrozumienie, jakie działania należy podjąć, by strona była bardziej przyjazna dla każdego użytkownika.

Samodzielny audyt dostępności może zająć trochę czasu, ale dostarczy cennych informacji i wiedzy, dzięki której unikniesz podobnych błędów w przyszłości. To inwestycja w jakość, która przyniesie wymierne korzyści i pomoże skutecznie przygotować stronę do profesjonalnego audytu.

Jak przeprowadzić samodzielny audyt dostępności?

Przeprowadzenie samodzielnego audytu dostępności to istotny krok, który umożliwia zidentyfikowanie kluczowych problemów związanych z dostępnością Twojej strony internetowej. Oto kroki, które pomogą Ci efektywnie przeprowadzić taki audyt:

Zdefiniuj cele audytu

Na początku zastanów się, co chcesz osiągnąć dzięki audytowi dostępności. Czy celem jest wykrycie błędów, poprawa doświadczeń użytkowników, czy może dostosowanie się do wymogów prawnych? Jasne określenie celów pozwoli Ci skoncentrować się na najistotniejszych aspektach.

Poznaj WCAG

Wytyczne WCAG to dokument, który zawiera wskazówki dotyczące tworzenia dostępnych treści internetowych. Nie musisz jednak przyswajać całego dokumentu WCAG 2.1 na raz. Dla szybkiego zrozumienia zasad dostępności wystarczy skorzystać z krótkiego opracowania dostępnego na stronie rządowej. Oto najważniejsze zasady, na które powinieneś zwrócić uwagę:

• Alternatywy tekstowe dla treści nietekstowych
  Każdy element graficzny, film czy inny materiał multimedialny, który niesie ze sobą istotne informacje, powinien być wyposażony w odpowiedni opis alternatywny (alt text). Oto kilka zasad dotyczących tworzenia altów:
  • Alternatywy tekstowe dodawaj tylko do grafik i multimediów, które zawierają ważne dla użytkownika informacje, a nie tylko dekoracyjne elementy.
  • Grafiki dekoracyjne powinny mieć tzw. pusty alt (alt=””), co pozwoli czytnikom ekranu je pominąć.
  • Przy tworzeniu altów zastanów się, co użytkownik powinien usłyszeć podczas korzystania z czytnika ekranu. Unikaj zbędnych fraz, takich jak „obraz przedstawia”, ponieważ programy do czytania stron informują użytkownika, że to zdjęcie.

• Transkrypcje i audiodeskrypcje dla materiałów multimedialnych. Dla filmów, podcastów czy nagrań audio warto zapewnić:
  • Transkrypcje: tekstowe odzwierciedlenie mowy, co ułatwia osobom z problemami słuchu zrozumienie treści.
  • Audiodeskrypcje: narrację opisującą to, co dzieje się na ekranie, co jest niezbędne dla osób z problemami wzrokowymi. Należy je odróżnić od napisów, które pojawiają się na ekranie.
• Kolor jako jeden z elementów wyróżniających
  Pamiętaj, że kolor nie powinien być jedynym sposobem na odróżnienie istotnych informacji. Osoby z niepełnosprawnościami wzrokowymi, takie jak osoby niewidome na kolor, mogą nie zauważyć ważnych komunikatów, które są wyłącznie kolorystycznie odseparowane. Dlatego warto stosować dodatkowe wyróżniki, takie jak podkreślenie tekstu linków czy użycie ikon (np. wykrzyknika przy komunikatach o błędach).
• Link pozwalający przeskoczyć do treści
  Wprowadzenie linku umożliwiającego szybkie przejście do głównej treści strony (np. „przejdź do treści”) znacznie ułatwia nawigację osobom niewidomym, które korzystają z klawiatury, omijając konieczność przeglądania całego menu.
• Wyraźnie opisane pola formularza
  Chociaż minimalistyczny design jest modny, ważne jest, aby każde pole formularza było wyraźnie opisane. Etykiety przy polach informują użytkowników o tym, co należy wpisać, a same placeholdery, mimo że mogą być pomocne, nie zastępują ich funkcji. Osoby ze słabym wzrokiem mogą mieć trudności z odczytaniem tekstów zastępczych, a czytniki ekranów nie zawsze mogą je poprawnie interpretować. Dlatego powinny być one używane w parze z etykietami.

Skorzystaj z narzędzi automatycznych do analizy dostępności

W dzisiejszych czasach, kiedy dostępność cyfrowa jest kluczowym elementem strategii biznesowych, automatyczne narzędzia do analizy dostępności mogą znacząco ułatwić proces audytu stron internetowych i aplikacji. Dzięki nim możesz szybko zidentyfikować problemy techniczne, które mogą wpływać na dostępność Twojej witryny. Oto przegląd najpopularniejszych narzędzi oraz ich funkcji, które pomogą Ci w przeprowadzeniu skutecznego audytu.

Darmowe narzędzia do analizy dostępności:

• WAVE (Web Accessibility Evaluation Tool)
  WAVE to jedno z najczęściej używanych narzędzi do oceny dostępności. Oferuje zarówno wersję jako wtyczkę do przeglądarki, jak i aplikację webową. Umożliwia analizę strony w czasie rzeczywistym, wskazując błędy w dostępie oraz oferując opisy problemów. Co więcej, WAVE pozwala na wizualizację strony w trybie „bez stylów”, co jest szczególnie przydatne, ponieważ pokazuje, jak witrynę postrzegają roboty wyszukiwarek oraz użytkownicy korzystający z czytników ekranu.
• Lighthouse
  Lighthouse to narzędzie dostępne w narzędziach deweloperskich przeglądarki Chrome. Oprócz analizy dostępności, oferuje także oceny wydajności, SEO i ogólnej jakości strony. Lighthouse przeprowadza audyt na podstawie zdefiniowanych kryteriów i dostarcza szczegółowych raportów z rekomendacjami do wdrożenia.
• Let’s Get Color Blind
  To narzędzie dostępne jako wtyczka do Chrome, które pozwala na symulację kolorów na stronie oczami osób z różnymi formami ślepoty barw. Dzięki temu możesz lepiej zrozumieć, jak Twoja strona jest postrzegana przez osoby z ograniczonym widzeniem kolorów.
• Colour Contrast Checker
  Narzędzie to pozwala na sprawdzenie kontrastu kolorów na stronie. Odpowiedni kontrast jest kluczowy dla osób z problemami ze wzrokiem, dlatego warto używać tego narzędzia do oceny, czy tekst jest wystarczająco czytelny na tle tła.
• Siteimprove Accessibility Checker
  to bezpłatne rozszerzenie do przeglądarek, które umożliwia użytkownikom sprawdzanie formularzy i treści internetowych pod kątem dostępności. Narzędzie to skutecznie identyfikuje błędy, a następnie sugeruje konkretne poprawki, co ułatwia optymalizację stron zgodnie z wytycznymi dostępności. Jedną z jego głównych zalet jest możliwość analizy dynamicznych treści oraz formularzy, co sprawia, że jest szczególnie przydatne dla twórców stron internetowych, którzy pragną zapewnić, że ich zawartość jest dostępna dla jak najszerszego grona odbiorców. Dzięki prostemu interfejsowi użytkownika, Siteimprove Accessibility Checker jest łatwy w obsłudze, co czyni go wartościowym narzędziem dla każdego, kto dąży do zwiększenia dostępności swoich zasobów online.

Testowanie nawigacji za pomocą klawiatury  

Rozpocznij audyt dostępności, sprawdzając, jak strona funkcjonuje przy użyciu klawiatury. Ważne jest, aby użytkownicy mogli swobodnie poruszać się po witrynie, wypełniać formularze oraz aktywować interaktywne elementy za pomocą klawiszy takich jak Tab, Enter i Strzałki. Ten test jest szczególnie istotny dla osób z niepełnosprawnościami fizycznymi, niewidomych, seniorów oraz osób z ograniczonym zakresem ruchu.

Zadbaj o to, aby kolejność nawigacji klawiaturą była logiczna i zgodna z układem strony. Upewnij się, że wszystkie przyciski, linki i inne interaktywne elementy można aktywować za pomocą klawiszy Tab i Enter, a także sprawdź, czy można opuścić interaktywne pola, takie jak formularze, używając klawisza Esc.

Dodatkowo, odpowiednio oznacz nagłówki, co ułatwi nawigację klawiaturą po treści strony. Zwróć szczególną uwagę na dostępność menu nawigacyjnego oraz innych kluczowych elementów interfejsu, aby zapewnić użytkownikom komfortowe korzystanie z witryny.

Skonsultuj się z ekspertami ds. dostępności

Przeprowadzenie samodzielnego audytu to doskonały pierwszy krok w kierunku zapewnienia dostępności, jednak warto nie pomijać kolejnego etapu, który jest niezbędny: zasięgnięcia opinii specjalistów ds. dostępności. Eksperci ci dysponują wiedzą i doświadczeniem zdobytymi przez lata pracy nad tworzeniem dostępnych stron internetowych. Ich głębokie zrozumienie różnych rodzajów niepełnosprawności oraz najlepszych praktyk pozwala im skuteczniej identyfikować problemy z dostępnością, które mogą umknąć podczas samodzielnej analizy.

Dzięki temu, że nie są emocjonalnie związani z Twoją stroną, ich ocena jest bardziej obiektywna i dokładna. Co więcej, eksperci ci korzystają z zaawansowanych narzędzi i technik testowania, które umożliwiają dokładną analizę dostępności. Posiadają także dostęp do specjalistycznego oprogramowania i czytników ekranów, co pozwala im emulować doświadczenia użytkowników z niepełnosprawnościami i przeprowadzać bardziej skomplikowane testy.

Nie czekaj na moment, w którym przepisy prawne wymuszą na Tobie działania w zakresie dostępności. Wczesne podjęcie działań przyniesie korzyści w postaci lepszych doświadczeń użytkowników, większej lojalności klientów oraz potencjalnych zysków. To także szansa na uczynienie swojego biznesu bardziej ludzkim, odpowiedzialnym i inkluzywnym.

Podsumowanie

Podsumowując, audyt dostępności to istotny proces, który przynosi wiele korzyści każdej stronie internetowej. Dzięki niemu można zidentyfikować potencjalne problemy, które mogą wpływać na wygodę i komfort użytkowników, oraz wdrożyć działania poprawiające jakość korzystania z serwisu. Audyt pomaga również dostosować stronę do wymogów dostępności cyfrowej, co przyczynia się do zwiększenia zasięgu i zapewnienia wszystkim użytkownikom równego dostępu do treści. Wykonanie audytu, samodzielnie lub z pomocą specjalistów, pozwala stworzyć bardziej intuicyjną, bezpieczną i funkcjonalną stronę, co jest kluczowe w dynamicznie rozwijającym się świecie online.